از دست دادن حس چشایی

حس چشایی از لحاظ زیست‌شناختی بیشتر در دو زمینه انتخاب مواد غذایی و راه‌اندازی ترشح غدد گوارشی اهمیت دارد، به‌طوری كه موجود زنده نه تنها قادر است مواد غذایی مفید را از غیرمفید تشخیص دهد، بلكه به صورت شرطی در میزان ترشح غدد گوارشی تأثیر می‌گذارد.

از دست دادن حس چشایی و بوی می تواند تاثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی داشته باشند و اغلب منجر به کاهش اشتها و سوء تغذیه می شود و گاهی اوقات به افسردگی کمک می کند همچنین ممکن است شما را دچار وسوسه به استفاده از نمک یا شکر بیش از حد در مواد غذایی به منظور افزایش طعم و مزه نماید که می تواند یک مشکل برای افراد دارای فشار خون بالا یا دیابت باشد.
لذا ضروری است که علت مشکل تعیین شود تا درمان مناسب انجام شود زیرا از دست دادن حس چشایی یک اثر منفی بر سلامت و کیفیت کلی زندگی دارد.

تقریبا ۱۵٪ از بزرگسالان یک مشکل با طعم و یا بوی غذا دارند بیش از ۲۰۰،۰۰۰نفر در هر سال برای ناتوانی در طعم و یا بوی غذا کمک های پزشکی می گیرند.

با این حال، شما ممکن است تعجب کنید که چرا این مشکل رخ داده است و چگونه می توان شما را به عقب ( به حالت عادی ) بر گرداند و برای مقابله با از دست دادن طعم و مزه غذا چه کار می توانید انجام دهید.

چه عواملی باعث از دست دادن طعم غذا می شوند؟

از دست دادن حس چشایی بسته به علت آن می تواند موقت یا دائم باشد.

دلایل بسیاری برای از دست دادن طعم و مزه وجود دارد داروها و بیماری باعث از دست دادن طعم و مزه می شود. وقتی انتقال احساس طعم به مغز قطع شود و یا تفسیر احساس طعم های مغز مختل شود از دست دادن طعم و مزه رخ می دهد.

چه علائم دیگری ممکن است همراه با از دست دادن طعم و مزه باشد؟

از دست دادن حس چشایی ممکن است با سایر علائم مؤثر بر دستگاه گوارش از جمله ( درد شکم، نفخ، سرفه، سوزش سر دل و سوء هاضمه ) همراه باشد.
از دست دادن طعم و مزه ممکن است باعلائم مربوط به بیماری های غدد بزاقی از جمله ( کاهش توانایی در باز کردن دهان، خشکی دهان، تب، درد در صورت یا دهان، قرمزی زیاد در کنار صورت یا بالای گردن، گلو درد، ورم صورت یا گردن)همراه باشد.
از دست دادن حس چشایی ممکن است باعلائم مربوط به بینی و سینوس از جمله(تب، سردرد، درد، حساسیت به لمس، تورم و فشار ( اطراف چشم ها، گونه ها، بینی یا پیشانی )، ترشح پشت حلق، گلو درد، گرفتگی بینی یا احتقان بینی ) همراه باشد.
از دست دادن حس چشایی ممکن است با علائم مربوط به کمبود مواد مغذی از جمله (ناخن های شکننده، اسهال، خستگی، ریزش مو، از دست دادن اشتها، راش و تغییرات زبان ) همراه باشد.

علائم که ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی باشد :

در برخی موارد، از دست دادن طعم و مزه ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که نشان از یک بیماری جدی است که باید فوراً با مرکز اورژانس تماس بگیرید این علائم عبارت از ( تغییرات در بینایی و یا صحبت کردن، تب بالا ( بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت )، بی حسی در یک طرف بدن، ضعف در یک طرف بدن)می باشد.

برخی از علل شایع از دست دادن طعم و مزه ممکن است شامل :

داروها : داروها مانند آنتی بیوتیک ها، آنتی هیستامین ها و آنزیم مهار کننده های تبدیل کننده آنژیوتانسین ACE ) باعث طعم بد در دهان یا از دست دادن طعم و مزه می شود طعم تلخ یا شور در دهان برای مدتی که به آن d y s g e u s i a می گویند و معمولا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد این اتفاق به علت داروها و مشکلات بهداشتی دهان و دندان) می افتد.

تابش اشعه به سر و گردن : افرادی که تابش در در منطقه اطراف بینی و دهان داشتند از بوی ناشی از عوارض جانبی و از دست دادن حس چشایی رنج می برند مردم مسنی که حنجره یا جعبه صدا را از دست می دهند از ناتوانی در حس بویایی یا طعم هر چیزی رنج می برند.

مواد شیمیایی خاص : وقتی افراد در معرض برخی از حشره کش ها یا حلال ها قرار می گیرند آنها می توانند از دست دادن طعم و مزه غذا را تجربه کنند گرفتن کمک های پزشکی در این شرایط ضروری است.

سیگار کشیدن : توتون و تنباکو رایج ترین شکل از آلودگی قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی است.

همچنین گزارش شده است که هنگامی که افراد سیگاری سیگار را ترک می کند آنها احساس بهتری از طعم و مزه پیدا می کنند.

عملیات خاص و آسیب : جراحی گوش، گلو و دندان می تواند سبب از دست دادن طعم و مزه شود به خصوص خارج کردن دندان عقل یا عمل جراحی گوش میانی می تواند به از دست دادن حس چشایی منجر شود گاهی اوقات، آسیب به سر می تواند سبب از دست دادن طعم و مزه می شود.

عفونت های خاص: عفونت گوش و عفونت زبان نیز می تواند از دست دادن حس چشایی را به ارمغان بیاورد عفونت های تنفسی یا گوش میانی مانند آنفولانزا می تواند منجر به اختلالات طعم گردد عفونت های ناشی از قارچ ها، مانند برفک دهان، مخمر، کاندیدیازیس و گلوسیت ها می تواند سبب از دست دادن طعم و مزه شود.

پیری و یا ناتوانی در بو : انحطاط آهسته در اعصاب که کنترل حس چشایی و حس بویایی با افزایش سن کاهش می یابد این باعث کاهش احساس چشایی در افراد مسن تر می شود حس بویایی مادرزادی یک بیماری است که در آن مردم با عدم توانایی در حس بویایی به دنیا می آیند و این باعث از دست دادن طعم و مزه در آینده می شود.

منابع:

حس چشایی

از دست دادن حس چشایی

اختلال حس چشایی

حس چشایی

مزه ها به وسیله جوانه های چشایی تشخیص داده می شوند این ساختارها در دهان و گلو قرار دارند و اکثر آن ها (حدود 10000 عدد) در سطح فوقانی زبان واقع شده اند. آن ها تنها می توانند 4 ‌مزه اصلی را تشخیص دهند.

شیرینی، ترشی، شوری و تلخی. هر مزه به وسیله جوانه های چشایی واقع در یک ناحیه خاص از زبان تشخیص داده می شود: تلخی در پشت، ترشی در کناره ها، شوری در جلو و شیرینی در نوک. حس بویایی ما به همراه این4 ‌مزه اصلی، ما را قادر به افتراق طیف وسیعی از مزه های جزئی تر می کند.

مواد داخل دهان در تماس با موهای ظریفی قرارمی گیرند که روی جوانه های چشایی زبان واقع هستند. این موها، تکانه هایی عصبی تولید می کنند که از طریق رشته های عصبی به یک ناحیه تخصص یافته در مغز می روند.

انواع مزه‌ها

مزه ترشی: مزه ترشی به دلیل اسید ها به وجود می‌آید، یعنی به وسیله یون هیدروژن و شدت درك این طعم نیز تقریبا متناسب با لگاریتم غلظت یون هیدروژن است. بنابراین هرچه غذا اسیدی ‌تر باشد، احساس ترشی آن هم شدیدتر خواهد بود.

مزه شوری: مزه شوری به وسیله نمك‌های یونیزه و عمدتا یون سدیم ایجاد می‌شود. كیفیت مزه شوری تا حدودی از یك نمك به نمك دیگر فرق می‌كند، زیرا بعضی نمك‌ها علاوه بر شوری، سایر حس‌های چشایی را هم تحریك می‌كنند.

مزه شیرینی: مزه شیرینی ناشی از دسته واحدی از مواد شیمیایی نیست. بعضی انواع مواد شیمیایی كه موجب بروز مزه شیرینی می‌شوند عبارتند از: قندها، گلیكول‌ها، الكل‌ها، كتون‌ها، آمیدها و...

بیش تر موادی كه موجب بروز طعم شیرینی می‌شوند،مواد شیمیایی آلی هستند.

مزه تلخی: همانند شیرینی،طعم تلخی نیز ناشی از یك ماده ‌شیمیایی نیست. در این جا نیز موادی كه باعث بروز طعم تلخی می‌شوند، تقریبا همگی مواد آلی می‌باشند.

دو گروه ویژه مواد كه به احتمال زیاد می‌توانند طعم تلخی را ایجاد كنند عبارتند از:

مواد آلی كه محتوی نیتروژن هستند و آلكالوئیدها كه شامل كافئین، نیكوتین و كینین می‌باشند.

خیلی از مواد ابتدا سبب بروز طعم شیرینی می‌شوند، اما بعد یك مزه تلخ ایجاد می‌كنند. این موضوع در مورد ساخارین(نوعی شیرین‌كننده) صدق می‌كند كه برای برخی از افراد نامطلوب است.

زمانی كه تلخی شدت زیادی داشته باشد، معمولا موجب می‌شود كه انسان از خوردن خودداری كند، كه این یكی از مهم  ترین عملكردهای حس چشایی است ؛چون خیلی از سموم مهلك موجود در گیاهان سمی، به شدت تلخ هستند.

مزه اومامی(مزه خوشمزگی) :اومامی یك كلمه ژاپنی به معنای "لذیذ"است كه برای توصیف یك مزه مطلوب به‌كار می‌رود و از نظر كیفی با مزه‌های ترشی، شوری، شیرینی یا تلخی متفاوت است.

اومامی، مزه غالب غذاهای حاوی عصاره گوشت و پنیر تخمیرشده است. برخی فیزیولوژیست ‌ها آن را به عنوان یك گروه جداگانه منسجم از محرك‌‌های چشایی اولیه در نظر می‌گیرند.

منابع:

حس چشایی

از دست دادن حس چشایی

اختلال حس چشایی

دندان های نیش عامل موثر حس بویایی و چشایی

وقتی به تفاوت بین حس بویایی و حس چشایی بین جانوران نگاهی بیاندازیم، به نکته ی بسیار مهمی در دهان این موجودات پی می بریم که به حس بویایی ربط دارد. شاید از دید نگاه کردن کاملاً بی ربط به موضوع به نظر برسد اما از نظر علمی می تواند درست و منطقی باشد(که البته این موضوع باید بررسی شود چون اولین بار است ادعا می شود.)

آن نکته ی بسیار مهم، دندان های نیش جانوران می باشد. ساختار دندادن های نیش جانوران، از نظر اندازه و جهت قرار گرفتن آن در جانوران مختلف، متفاوت است. دندان های نیش در برخی جانوران کوچک و در برخی جانوران بزرگ است. در برخی جانوران مستقیم و در برخی جانوران به صورت کمی خمیده و هلالی است. محل اتصال این دندادن ها در برخی جانوران منتهی به استخوان زیر بینی است و در برخی جانوران فراتر از این است.

جالب توجه است که ریشه ی عصبی این دندان های نیش، در انسان درست تا زیر پره های بینی ادامه دارد و در برخی موجودات هم همین گونه است و در برخی به بینی منتهی نمی شود و من به یقین می گوییم که : دندان های نیش عامل بسیار مؤثری در حس بویایی و حس چشایی است.

تا حالا شما با این مشکل مواجه شدید که آب سرد یا گرم(چای) بنوشید و دندان هایتان حساسیت نشان بدهند. در افرادی که دندان های نیش آن ها حساسیت نشان می دهد، بعد از سر کشیدن چند جرعه آب سرد یا چای داغ، در تماس با دندان های نیش، این حساسیت منجر به صدای چیکه ای در دندان نیش می شود. حال ممکن است این صدا در بیش از دو سه قلپ نوشیدن بروز کند. همین عامل حساسیت پیدا کردن دندان های نیش، سبب کاهش حس بویایی و به نوبه ی خود سبب کاهش حس چشایی می شود.

در همین حالت حساسیت، اگر شما با نوک انگشت مسیر دندان نیش را تا پره های بینی فشار دهید، احساس درد در این ناحیه می کنید که درد بیشتر درست در پهلوی بیرونی پره ی بینی است و به نظر می رسد که این قسمت که همان انتهای ریشه ی دندان نیش و اعصاب آن هستند، دچار عفونت یا تورم شده است.

شاید پیش خود بگویید این مطالب چه ربطی به حس بویایی و حس چشایی دارد.

بیان کردیم که ریشه ی اعصاب دندان های نیش، تا حتی کمی بالاتر از پهلوی بیرونی پره های بینی ادامه دارند. این عامل در برخی جانوران هم تا بالاتر نفوذ دارد.

این را هم می دانیم که رشته های عصبی عامل اصلی انتقال و حس اعمالی چون : بو و درد و .... هستند و بسیار حساس هستند.

رشته های عصبی موجود در ریشه ی دندان های نیش که تا پره های بینی و حتی بالاتر نفوذ کرده اند، سبب افزایش حساسیت بینی و درنتیجه افزایش حس بویایی می شود. یعنی این رشته های عصبی، همانند یک کاتالیزور که سبب افزایش واکنش می شود، سبب افزایش حساسیت بویایی می شود و بویایی را تقویت می کند.

با تمام این مطالب ذکر شده، وقتی شخصی دندان های نیشش دچار حساسیت شوند و عفونت کنند و این عفونت منجر به اختلال در حس بویایی می شود و بر حس چشایی هم تإثیر می گذارد. به این ترتیب در افرادی که دندان های نیش دچار فساد می شوند و یا از بین می روند، حس بویایی و به نوبه ی خود حس چشایی آن ها ضعیف و گاهی هم از بین می رود.

نکته ی بسیار مهمی که قابل ذکر است، این است که بدون شک دلیل قوی بودن یا ضعیف بودن حس بویایی و حس چشایی در برخی جانوران، و حتی دلیل عدم بودن حس بویایی و چشایی در برخی دیگر از جانوران که این قبیل از شاخک های خود دما و بو را احساس می کنند، وجود یا عدم وجود دندان های نیش باشد و همچنین میزان نفوذ ریشه ی عصبی این دندان ها در حوزه ی بینی.

پس به این ترتیب در جانوری که ریشه ی عصبی دندان های نیش حوزه ی بیشتری از حس بویایی را فراگرفته باشد، حس بویایی و تبع آن حس چشایی باید بیشتر و در جانورانی که ریشه ی عصبی دندان های نیش حوزه ی کمتری از حس بویایی را فراگرفته باشد، حس بویایی و چشایی ضعیف تر است.

همچنین در برخی جانوران به دلیل ارتباط نداشتن ریشه ی عصبی این دندان ها به بینی، این احتمال وجود دارد که زبان نقش مهمی در سنجیدن دما و بوهای دارد. مانند مارها.

در حشرات که دندان وجود ندارد، این مهم بر عهده ی شاخک هاست.

البته این موضوع در حد یک ادعاست و باید پزشکان متخصص مغز و اعصاب و متخصصین بویایی و چشایی بتوانند این نکته را مدنظر بگیرند تا شاید بتوانند نه تنها به درمان افرادی که حس بویایی و حس چشایی آن ها از بین رفته کمک کنند، بلکه بتوانند دریچه های پیشرفته کردن حس بویایی و حس چشایی انسان را بگشایند.

منابع:

حس چشایی

از دست دادن حس چشایی

اختلال حس چشایی

دندان های نیش عامل موثر حس بویایی و چشایی